Quan hệ Nga - Mỹ “vỡ vụn” trước cú sốc kép hạt nhân, hòa bình Syria?

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký một sắc lệnh đình chỉ thỏa thuận với Mỹ về việc tiêu hủy plutonium)được làm giàu ở cấp độ có thể chế tạo vũ khí.

Ảnh minh họa: AP

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho biết, đây là một biện pháp bắt buộc vì Mỹ đã có những hành động “không hữu nghị, đe dọa đến sự ổn định chiến lược”.

Sắc lệnh nêu rõ, Nga sẽ chỉ xem xét nối lại thỏa thuận khi nào Mỹ chấp nhận một số điều kiện, trong đó có việc giảm sự hiện diện quân sự của Mỹ trong NATO gần biên giới với Nga, hủy tất cả các lệnh trừng phạt đối với Nga và bồi thường tổn thất mà những lệnh trừng phạt đó gây ra.

Chỉ một trong những điều kiện này đã là “bất khả thi” với Mỹ nên có thể nói rằng, cánh cửa mà Nga để ngỏ cho Mỹ “có cũng như không”.

Chính phủ Mỹ lấy làm tiếc về quyết định của Nga khi đơn phương đình chỉ thỏa thuận hạt nhân, đồng thời khẳng định vẫn duy trì cam kết theo thỏa thuận này vì lợi ích của cả 2 nước.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Elizabeth Trudeau cho rằng:“Tôi lưu ý rằng đây là bước đi mới nhất trong hàng loạt hành động của Nga nhằm chấm dứt sự hợp tác lâu nay trong vấn đề an ninh và giải giáp hạt nhân.

Trước đó là quyết định của Nga khi không tham gia Hội nghị thượng đỉnh an ninh hạt nhân 2016. Chúng tôi cũng lưu ý rằng, việc Nga cáo buộc Mỹ đe dọa đến sự ổn định chiến lược làm cái cớ cho quyết định này là không đúng.”

“Sự kiên nhẫn của mọi người đối với Nga đã cạn kiệt”. Đó là tuyên bố của người phát ngôn Nhà Trắng Josh Earnest sau khi Nga đình chỉ thỏa thuận hạt nhân với Mỹ.

Nhà Trắng đáp trả bằng thông báo rằng, Mỹ sẽ đình chỉ đàm phán song phương với Nga về hòa bình Syria. Mỹ cáo buộc Nga đang cản trở cuộc chiến chống tổ chức IS khi ném bom vào dân thường, bệnh viện ở Syria.

Ông Earnest nêu rõ: “Ngoại trưởng John Kerry là người nhận nhiệm vụ làm trung gian cho thỏa thuận ngoại giao với Nga về lệnh ngừng bắn ở Syria. Ông ấy đã rất kiên trì và bền bỉ nỗ lực.

Tổng thống dựa vào lời khuyên của ông ấy để cân nhắc khi nào không còn ích lợi gì nữa khi tiếp tục đối thoại với Nga. Và tôi nghĩ mọi người đều có thể đưa ra kết luận sau khi thấy những gì Nga đã làm trong những tuần qua.”

Trong khi đó, Nga cáo buộc Mỹ đã hậu thuẫn các tay súng Nhà nước Hồi giáo tự xưng ném bom vào quân đội Syria hồi tháng trước dù phía Mỹ cho rằng đây là một vụ tai nạn.

Nga cũng nhiều lần chỉ trích Mỹ không thể phân biệt rạch ròi giữa phe đối lập mà họ cho là ôn hòa với những tay súng có liên quan đến mạng lưới khủng bố al-Qaeda.

Giám đốc phụ trách quan hệ với Nga tại Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) Olga Oliker cho rằng, quan hệ Nga - Mỹ trở nên vô cùng tồi tệ trong vòng 2 năm qua và những diễn biến mới nhất chỉ là biểu hiện của thực tế đó.

Bà Oliker cho rằng, Nga chưa bao giờ là người quá nhiệt thành với thỏa thuận hạt nhân với Mỹ, do đó việc đình chỉ thỏa thuận này không phải là một cái giá quá lớn đối với Moscow nhưng lại là đòn ngoại giao mạnh nhằm vào Mỹ.

Quan hệ Nga–Mỹ trong lịch sử trải qua nhiều thăng trầm. Đã có lúc dư luận quốc tế kỳ vọng Nga và Mỹ có thể phối hợp về mặt quân sự ở Syria để cùng chống tổ chức IS. Nhưng mối quan hệ Nga–Mỹ đang xấu đi nghiêm trọng vào những tháng cuối nhiệm kỳ của Tổng thống Mỹ Barack Obama.

Dù vậy, 2 cường quốc từng đứng đầu thế giới 2 cực này sẽ không thể ngừng hợp tác vì lợi ích của mỗi bên. Giới quan sát và phân tích cho rằng, đây có thể là một giai đoạn khó khăn trước khi 2 nước nhấn nút “tái khởi động” một chu trình mới trong quan hệ song phương, điều mà Tổng thống Obama đã tìm kiếm từ 7 năm trước, khi mới lên nắm quyền nhưng thất bại vì xuất hiện những vấn đề gây tranh cãi như xung đột ở Ukraine, khủng hoảng Syria./.