Điều gì sẽ xảy ra nếu các nước vùng Vịnh ngoảnh mặt với đồng USD?

Nga, Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc và Iran đang tìm cách “thoát li” đồng USD và thúc đẩy thương mại song phương sử dụng tiền tệ quốc gia của họ trong bối cảnh Mỹ không ngừng gia tăng cấm vận và dựng lên các hàng rào thuế quan.

Việc thoát li khỏi đồng USD có phải là giải pháp cứu rỗi nền kinh tế của Thổ Nhĩ Kỳ? Ảnh minh họa: Reuters.

Vùng Vịnh sẽ có đồng tiền chung thay thế đồng USD?

“Rất khó để có thể một mình thoát li khỏi đồng USD, nhưng nếu các nước vùng Vịnh cùng nhau quyết tâm làm điều này, nếu họ giới thiệu được một loại tiền tệ duy nhất thì điều này sẽ có tác động lớn và đẩy nhanh tiến độ thoát li khỏi đồng USD”, nhà kinh tế học người Ai Cập Muhammed Abdel Jawad nói với tờ Sputnik tiếng Arab.

Ông Jawad thậm chí còn cho rằng “điều này sẽ biến các quốc gia vùng Vịnh thành ‘đầu tàu’ kinh tế của toàn cầu”.

Theo ông Jawad, có nhiều điểm tương đồng giữa Liên minh châu Âu (EU) và các nước thuộc vùng Vịnh Ba Tư. Hơn thế nữa, các nước vùng Vịnh còn có tiềm năng vượt trội so với EU bởi đây là khu vực có trữ lượng dầu và khí đốt khổng lồ.

“Nếu các nước vùng Vịnh tạo ra một loại tiền tệ duy nhất, đồng USD của Mỹ sẽ phải run sợ”, ông Jawad nhận xét.

Quá trình thoát li đồng USD đã được khởi động trên toàn cầu sau khi Mỹ liên tục tung đòn trừng phạt kinh tế với những nước họ coi là đối thủ hoặc thậm chí là chính với đồng minh của Washington. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan thông báo rằng Ankara sẽ chuyển sang sử dụng đồng nội tệ lira để thanh toán quốc tế. Tuyên bố được đưa ra trong bối cảnh giá trị của đồng tiền của Thổ Nhĩ Kỳ “rơi tự do” và căng thẳng leo thang giữa Ankara và Washington.

Trước đó, Trung Quốc, Ấn Độ, Iran và Nga cũng đã bắt đầu sử dụng tiền tệ quốc gia trong thương mại năng lượng song phương. Câu hỏi đặt ra là liệu các quốc gia vùng Vịnh Ba Tư, các nước xuất khẩu dầu mỏ lớn nhất thế giới có làm như vậy?

Theo ông Abdel Aziz al-Arayar, một thành viên Ủy ban Cố vấn của Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh, không cần thiết để các nước vùng Vịnh từ bỏ đồng USD.

“Tôi không thấy các nước vùng Vịnh Ba Tư cần thiết phải chuyển sang sử dụng tiền tệ của họ. Đồng rial, dinar hay dirham đều là những đồng tiền rất mạnh. Không quan trọng đồng tiền ấy có tên gọi là gì. Điều quan trọng là mọi người đều nhận ra nó và đồng tiền ấy được hậu thuẫn bởi một nền kinh tế mạnh”, ông al-Arayar nói với Sputnik.

Nhà kinh tế học này cũng cho rằng cuộc khủng hoảng đang diễn ra ở Thổ Nhĩ Kỳ là do dòng đầu tư gây ra. Cụ thể, nền kinh tế của Thổ Nhĩ Kỳ được xây dựng dựa trên dòng vốn đầu tư nước ngoài. Al-Arayar giải thích thêm, tình hình tương tự từng xảy ra ở Malaysia trong những năm 1990.

Ông al-Arayar tin rằng việc thoát li khỏi đồng USD sẽ không phải là giải pháp cứu rỗi nền kinh tế của Thổ Nhĩ Kỳ.

“Điều cần thiết là phải hồi sinh niềm tin vào nền kinh tế của Thổ Nhĩ Kỳ. Việc đa dạng hóa nền kinh tế là điều tối quan trọng vì người ta không thể chỉ dựa vào các nhà đầu tư nước ngoài. Tiền chỉ chảy vào một số lĩnh vực mà hiện không phải cấp thiết với Thổ Nhĩ Kỳ, ví dụ như bất động sản và cơ sở hạ tầng. Tất cả điều này không mang lại hiệu quả như mong muốn”, al-Arayar nhận định.

Làn sóng thoát li?

Ngày 26/3, Trung Quốc đã bắn phát súng hiệu cho việc thoát li khỏi đồng USD trong giao dịch dầu bằng tuyên bố sẽ niêm yết các hợp đồng dầu thô định giá bằng đồng nhân dân tệ trên Sàn giao dịch năng lượng quốc tế Thượng Hải (INE).

Hồi tháng 4/2018, trong bối cảnh bị Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa rút khỏi Kế hoạch Hành động Toàn diện chung (JCPOA), thường được biết đến với tên gọi thỏa thuận hạt nhân Iran, Tehran đã quyết định không sử dụng đồng USD và chuyển tất cả các khoản thanh toán quốc tế sang đồng euro.

Ấn Độ hiện đang tiến hành các hoạt động thương mại năng lượng với Iran bằng đồng euro. Ngoài ra, New Delhi cũng đã đề xuất với Iran – một trong những nhà cung cấp năng lượng quan trọng nhất của nước này để trả các khoản thanh toán bằng đồng rupi.

Quay trở lại trường hợp của Thổ Nhĩ Kỳ, nước này thực tế từ lâu đã tính toán đến kế hoạch từ bỏ đồng USD và bây giờ rất có thể Ankara sẽ biến lời nói thành hành động với mục đích cứu đồng nội tệ của nước này. Vào hôm 10/8 vừa qua, giá trị đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ đã rơi xuống mức thấp kỷ lục, giảm 18%.

Hiện tại, Nga hoàn toàn có thể chuyển sang sử dụng tiền tệ quốc gia trong thương mại với Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran. Việc các ông lớn hàng đầu trong lĩnh vực sản xuất dầu mỏ bỏ rơi đồng USD có thể có khả năng thúc đẩy xu hướng bài đồng USD toàn cầu.

Vào ngày 14/8 vừa qua, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã nhấn mạnh rằng, Nga hỗ trợ thương mại phi USD với Thổ Nhĩ Kỳ.

“Việc sử dụng tiền tệ quốc gia cho thương mại song phương là một trong những nhiệm vụ mà Tổng thống Nga và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đã đặt ra trong nhiều năm”, ông Lavrov đồng thời cho biết, “các quá trình tương tự” đang diễn ra trong mối quan hệ thương mại của Nga với Iran và Trung Quốc.

“Tôi tin rằng sự lạm dụng nghiêm trọng vai trò của đồng USD như đồng tiền dự trự toàn cầu sẽ dẫn đến kết cục là đồng tiền này bị suy yếu và đánh mất vai trò của nó”, Ngoại trưởng Nga Lavrov chỉ ra./.