Sau khi thị sát toàn vùng đồng bằng Sông Cửu Long vào chiều 26/9, sáng nay (27/9), tại thành phố Cần Thơ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì phiên toàn thể Hội nghị về phát triển bền vững đồng bằng Sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu khai mạc Hội nghị. Ảnh VGP/ Quang Hiếu

Cùng dự hội nghị có Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Trần Thanh Mẫn, Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Thiện Nhân, lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương trong vùng; Đại sứ, Trưởng đại diện các tổ chức quốc tế tại Việt Nam và thế giới, các chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành trong và ngoài nước.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, chiều 26/9 đã khảo sát dọc sông Hậu và bờ biển sạt lở của các tỉnh Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang. Qua đó, Thủ tướng đã thấy được thực tiễn đang đặt ra cùng những thành công quan trọng của các giải pháp phi công trình và một số giải pháp công trình trong việc thích ứng với biến đổi khí hậu của vùng, trong đó có việc người dân đã tự tổ chức lại sản xuất.

Tuy vậy, Thủ tướng nêu rõ, nếu không biết tổ chức tốt công việc, chúng ta phải trả giá đắt với thiên nhiên, trong đó có tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển, nước biển dâng, sụt lún…

“Chúng ta không hoảng hốt mà cần tìm ra lối đi, cách làm tốt nhất, khoa học nhất, phù hợp nhất, trong đó đổi mới tư duy, hành động của hệ thống chính trị và người dân nhằm mang lại tốt hơn cho cuộc sống gần 20 triệu người dân, cùng vượt qua thách thức để có một tương lai sáng lạn. Đồng bằng Sông Cửu Long sẽ là một khu vực giàu có của Tổ quốc Việt Nam gần 100 triệu dân. Tôi lạc quan về đồng bằng sông Cửu Long của chúng ta” – Thủ tướng nêu rõ.

Tiếp theo sự quan tâm của Đảng, Nhà nước qua các thời kỳ, tại hội nghị này, Thủ tướng nhấn mạnh, Chính phủ tiếp tục xác định tầm nhìn của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đối với vùng đồng bằng Sông Cửu Long là kiến tạo phát triển bền vững, thịnh vượng, trên cơ sở làm cho đất và nước điều hòa để nâng cao đời sống của nhân dân. Đây cũng là căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh trước đây.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh: “Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cam kết với quyết tâm chính trị cao, kiến tạo cơ chế thuận lợi, huy động sự tham gia của mọi người dân của doanh nghiệp và các đối tác quốc tế; huy động nguồn lực cần thiết có thể được. Cụ thể hóa thành các hành động thực hiện các sáng kiến, các nhiệm vụ, các giải pháp từ hội nghị này cho quá trình phát triển bền vững đồng bằng Sông Cửu Long với tầm nhìn hết thế kỷ này, biến thách thức thành thời cơ, chủ động sống chung với lũ… Tôi không cho rằng đây là nguy cơ, mà là thách thức mà thôi”.

Trên tinh thần đó, Thủ tướng cho rằng hội nghị cần đưa được quyết sách mới có tính hệ thống chiến lược, đột phá về quan điểm phát triển, định hướng ưu tiên, quy hoạch phân vùng lãnh thổ, đề xuất được các cơ chế, chính sách phù hợp để huy động sự tham gia của các bên và toàn xã hội.

Các phương án, giải pháp phải khả thi, dễ vận dụng, có tính chất kết nối toàn vùng và liên vùng, tránh riêng rẽ, bị động, có biện pháp, giải pháp trước mắt và lâu dài nhằm bảo đảm cuộc sống của người dân vùng ĐBSCL ổn định phát triển, giữ gìn văn hóa vùng sông nước.

Thủ tướng cũng đã gợi ý một số nội dung mà các đại biểu dự hội nghị cần thảo luận, đó là xác định rõ mọi thách thức mang tính sống còn mà ĐBSCL đang đối mặt và phải vượt qua. Nêu dự báo cho rằng ĐBSCL sắp mất trong 50 - 70 năm nữa, Thủ tướng cho biết, nhiều đồng bằng khác ở nhiều nước khác cũng bị tình trạng như nước ta nhưng họ đã vượt lên và làm giàu hơn. Vậy đó có phải là thực tiễn đối với Việt Nam?

Thủ tướng cũng cho rằng cần chỉ ra quan điểm chỉ đạo đối với việc định hình chuyển đổi mô hình phát triển, đặc biệt liên quan đến việc sắp xếp quy hoạch lại không gian lãnh thổ cho các tiểu vùng kinh tế sinh thái như nước mặn, nước ngọt, nước lợ, chuyển đổi cơ cấu sản xuất, lao động, kết cấu hạ tầng, định hướng đầu tư, bảo đảm sự phát triển tổng thể, kết nối trong toàn vùng, kết nối với TPHCM, vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, bảo tồn những giá trị cơ bản, cốt lõi của vùng ĐBSCL.

Bên cạnh đó, hội nghị cần thảo luận để xác định đâu là các nhóm giải pháp cấp bách, chiến lược lâu dài, các chương trình, các đề án, các nhiệm vụ ưu tiên cụ thể, phù hợp với từng giai đoạn cụ thể, các xu thế biến đổi chính, tránh tình trạng manh mún, nhỏ lẻ, thiếu tính tổng thể, đồng bộ, kém hiệu quả như vừa qua.

Để tạo thuận lợi cho phát triển vùng, Thủ tướng cho rằng, cần thảo luận về việc hoàn thiện các cơ chế, chính sách pháp luật, tạo đột phá trong huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, nhất là về đất đai, thuế, hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề nghiệp, phát triển nhân lực, phát triển thị trường, khuyến khích hỗ trợ sự thu hút, sự tham gia tích cực của người dân, của doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Tinh thần là những gì tư nhân làm được thì khuyến khích tư nhân, cùng với một số hạ tầng, công trình cấp thiết mà nhà nước đảm nhận. Đồng thời phải huy động được sự tham gia hiệu quả của các đối tác quốc tế, đặc biệt là tăng cường sự hợp tác trong tiểu vùng sông Mekong.

Cho biết, hiện nay đã có một số tổ chức điều phối phát triển vùng ĐBSCL, trong đó có các tổ chức điều phối hoạt động về tài nguyên nước, biến đổi khí hậu, Thủ tướng cho rằng nên chăng Chính phủ xem xét kiện toàn lại các tổ chức này để thực hiện nhiệm vụ giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ theo dõi, giám sát quá trình triển khai các nhiệm vụ, các giải pháp đã đề ra. Không chỉ thành lập một quỹ phát triển ĐBSCL mà còn có tổ chức điều phối để theo dõi, đôn đốc, đề xuất những giải pháp, biện pháp kịp thời hơn.

Để hội nghị thảo luận hiệu quả, Thủ tướng đề nghị các đại biểu phát huy dân chủ, nói thẳng, nói thật, phản biện cả một số quan điểm chỉ đạo của Chính phủ để tìm ra các giải pháp tốt nhất cho vùng.

Thủ tướng cho biết cần tổ chức hội nghị này ít nhất 2 năm một lần để theo dõi, đôn đốc xử lý những vấn đề cấp thiết đặt ra đối với ĐBSCL./.