Trên địa bàn thị xã Phổ Yên có 2 con sông chính chảy qua là sông Cầu và sông Công. Dọc 2 bờ của các con sông này có khá nhiều điểm mỏ cát, sỏi gồm các bãi bồi và ngập nước, bên cạnh đó số cát sỏi dưới lòng sông có trữ lượng lên đến hàng triệu m³. Xác định được vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc bảo vệ, khai thác hợp lý nguồn tài nguyên khoáng sản này, UBND thị xã Phổ Yên đã tích cực tăng cường công tác kiểm tra, xử lý nghiêm đối với những trường hợp vi phạm; thành lập các đội, tổ công tác liên ngành để tổ chức tiến hành kiểm tra, tuần tra trên địa bàn. Đồng thời tổ chức ký cam kết về trách nhiệm trong công tác quản lý khoáng sản giữa người dân với chính quyền địa phương; giữa chính quyền cấp xã, thị trấn với cấp huyện.

Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng, đặc biệt là việc tỉnh Thái Nguyên tổ chức đấu giá công khai cấp quyền khai thác khoáng sản đã giúp cho hoạt động khai thác cát, sỏi lòng sông trên địa bàn Thị xã Phổ Yên dần đi vào nề nếp và đúng quy định của pháp luật. Đồng thời tháo gỡ một phần khó khăn cho thực trạng khan hiếm nguồn nguyên liệu cát phục vụ nhu cầu xây dựng hiện nay.

Trên địa bàn thị xã hiện có 5 doanh nghiệp được cấp phép mỏ đó là: Công ty TNHH Dũng An Phát; Công ty TNHH Đại Hữu Dầu khí; HTX Quyết Thắng; Công ty Trường Phát; Công ty TNHH Mai Linh. Trong đó, Công ty TNHH khai khoáng Dũng An Phát sau khi trúng đấu giá cấp quyền khai thác mỏ cát, sỏi tại xã Tiên Phong đã tích cực triển khai thực hiện hoàn thành các thủ tục giấy tờ pháp lý liên quan; mặc dù mới đi vào hoạt động được gần 6 tháng nhưng đơn vị đã nộp thuế và phí cho nhà nước với tổng số tiền trên 5 tỷ đồng.

Một số hoạt động khai thác trái phép diễn ra trên dòng Sông Công, địa phận thị xã Phổ Yên đã làm ảnh hưởng xấu tới môi trường và thất thu thuế đối với Nhà nước

Việc phê duyệt phương án quản lý khai thác cát, sỏi tập trung, tổ chức đấu giá công khai và giao cho các đơn vị có đủ năng lực khai thác là chủ trương rất kịp thời, hợp lý góp phần thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật về hoạt động khai thác cát, sỏi lòng sông, tiếp tục tăng cường và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về lĩnh vực khoáng sản trên địa bàn. Trao đổi với ông Đỗ Xuân Tám, Chi cục trưởng Chi cục Thuế Phổ Yên được biết, trong quá trình hoạt động của các mỏ khoáng sản cũng có một số bất cập khiến cho công tác thu thuế của cơ quan thế gặp nhiều khó khăn. Cụ thể như: mặc dù theo quy định, các doanh nghiệp khai thác tài nguyên, khoáng sản đang phải đóng các loại thuế, phí gồm thuế tài nguyên, thuế giá trị gia tăng, thuế xuất nhập khẩu, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế bảo vệ môi trường, phí bảo vệ môi trường, thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản... song việc xác định nghĩa vụ tài chính đóng góp ngân sách được thu lại dựa trên số liệu báo cáo của doanh nghiệp như sản lượng khai thác hay mức lợi nhuận. Trong khi đó, theo cơ quan quản lý thuế, hiện vẫn chưa có cơ chế kiểm chứng một cách hiệu quả các số liệu do doanh nghiệp báo cáo với sản lượng khai thác thực tế, không ít đơn vị khai thác tài nguyên, khoáng sản không thực hiện mở sổ sách kế toán theo quy định; chưa tuân thủ việc lập báo cáo hoạt động khai thác định kỳ, thông tin về khối lượng khai thác, trữ lượng còn lại trong việc giám sát kê khai sản lượng khai thác còn bị buông lỏng…

Trước sự việc này, Chi cục Thuế đã tham mưu UBND thị xã thành lập Ban chỉ đạo chống thất thu và tổ liên ngành kiểm tra chống thất thu. Trong đó trọng tâm chống thất thu trong lĩnh vực khai thác khoáng sản; triển khai phối hợp với các ngành trong tổ kiểm tra liên ngành, kiểm tra các hoạt động của các doanh nghiệp khai thác cát sỏi, kiểm tra về công suất, quy mô khai thác sau đó cùng với doanh nghiệp xác định sản lượng khai thác bình quân và yêu cầu doanh nghiệp phải kê khai không được thấp hơn sản lượng bình quân đó. Theo đó, tính đến hết tháng 10, năm 2016 số thu ngân sách từ việc thu thuế, phí cấp quyền khai thác trên địa bàn Thị xã Phổ Yên được trên 7 tỷ đồng.

Cũng theo ông Đỗ Xuân Tám, Chi cục trưởng Chi cục Thuế Phổ Yên cho biết, từ nay đến Tết Nguyên Đán, nhu cầu cát sỏi phục vụ xây dựng các công trình trên địa bàn Thị xã sẽ tăng cao. Để quản lý tốt hoạt động khai thác cát sỏi, tránh thất thu thuế từ khai thác tài nguyên khoáng sản tại các điểm mỏ được cấp phép và chưa phép, Chi cục Thuế Phổ Yên tiếp tục tham mưu cho UBND Thị xã duy trì Ban chỉ đạo chống thất thu, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát với hoạt động này. Đồng thời đề nghị chính quyền địa phương nơi có hoạt động khai thác khoáng sản trái phép cần quyết liệt hơn nữa trong việc xử lý bắt giữ, tịch thu tài nguyên khoáng sản khai thác trái phép trên địa bàn để giao cho cơ quan bán đấu giá và khai, nộp thuế Tài nguyên theo qui định, góp phần chống thất thu cho Ngân sách Nhà nước./.