Thị trường ô tô nhập khẩu: "Vặn mình" theo chính sách

Ô tô nhập khẩu tại cảng Tân Vũ chờ hoàn tất thủ tục nhập khẩu. Ảnh: Thái Bình

Đón tết, chạy Nghị định

Trái với không khí ảm đạm, sụt giảm của những tháng trước, lượng ô tô nguyên chiếc nhập khẩu đang tăng mạnh trong tháng 12/2017. Thống kê mới nhất của Tổng cục Hải quan cho thấy: trong 15 ngày đầu tháng 12, cả nước nhập khẩu đến 7.048 ô tô nguyên chiếc các loại, tổng trị giá kim ngạch đạt hơn 192 triệu USD. Trong đó, ô tô dưới 9 chỗ ngồi là 991 chiếc, xe tải 4.850 xe.

Kết quả này tăng mạnh so với nửa cuối tháng 11 trước đó, thậm chí vượt cả số lượng nhập khẩu trong tháng này. Bởi 15 ngày cuối tháng 11 chỉ có 2.931 xe nhập khẩu (trong đó có 267 ô tô dưới 9 chỗ ngồi) và cả tháng 11 cả nước cũng chỉ nhập 6.427 xe, với tổng trị giá kim ngạch đạt gần 186 triệu USD.

Đáng chú ý, lượng xe nguyên chiếc dưới 9 chỗ ngồi nhập khẩu 15 ngày đầu tháng 12 còn lớn hơn tổng số lượng nhập khẩu trong nhiều tháng liền kề trước đó như tháng 11 chỉ có 592 xe; tháng 10 là 878 xe; tháng 9 là 908 xe…

Ô tô NK tăng mạnh trọng tháng 12

Phân tích về lượng ô tô nhập khẩu đang lao dốc đột ngột tăng mạnh trở lại trong 15 ngày đầu tháng 12 một chuyên gia trong lĩnh vực này cho rằng, mốc 1/1/2018 đang hết sức quan trọng đối với các DN nhập khẩu ô tô. Đây là thời điểm các quy định liên quan đến nhập khẩu ô tô theo NĐ 116 có hiệu lực, đồng thời cũng là thời điểm thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc từ ASEAN về 0% (theo Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN). Và các DN nhập khẩu ô tô đang phải “đau đầu” tính toán xem nên mang xe về trước mốc 1/1/2018 để “né” NĐ 116 hay chờ qua mốc để hưởng thuế 0%.

Lượng ô tô nhập khẩu gia tăng bởi việc giảm thuế nhập khẩu ô tô 0% cũng chỉ tác động đến những lô hàng nhập khẩu từ các nước trong khu vực, đủ điều kiện được hưởng thuế ưu đãi. Đối với các lô hàng nhập khẩu ngoài khu vực ASEAN điều các DN lo lắng là “lỡ’ thời điểm “vàng” tiêu thụ ô tô đó là dịp trước Tết. Đặc biệt, trong bối cảnh thị trường ô tô nhập khẩu đang có dấu hiệu khan hiếm do một số DN “găm” hàng chưa nhập khẩu chờ qua mốc 1/1/2018 để hưởng thuế ưu đãi.

Chính vì vậy, rất nhiều DN đã hối hả mở tờ khai nhập khẩu ô tô trong tháng 12 để vừa “né” được các quy định NĐ116, vừa có sản phẩm kịp mang về tiêu thụ dịp Tết.

Xe nằm cảng chờ thuế giảm?

Tuy nhiên, trong lúc nhiều DN “hối hả” nhập khẩu ô tô trong tháng 12, và mốc 1/1/2018 chỉ còn rất ít ngày thì tại cảng vẫn có những lô xe nhập khẩu nằm xếp hàng dài chờ.

Khảo sát của phóng viên Báo Hải quan cho thấy, chỉ riêng tại bãi cảng Tân Vũ (Hải Phòng), hiện đang có khoảng 3.000 ô tô của các thương hiệu như Toyota, Ford, Misubishi, Nissan, Lamborghini… đang tập kết chờ làm thủ tục nhập khẩu.

Trong đó số lượng nhiều nhất là dòng xe bản tải của hãng Ford, tiếp đến là xe của Misubishi, Honda… và có nhiều lô xe được cập cảng trước đó khá nhiều ngày nhưng chưa được DN hoàn tất thủ tục nhập khẩu hàng hóa.

Ô tô nhập khẩu tại cảng Hải Phòng đang chờ... Ảnh Thái Bình

Hay tại cảng Hiệp Phước (TP.HCM), trong tháng 12/2017, số lượng xe ô tô nhập khẩu qua cảng này tăng mạnh, hiện có trên 1.600 chiếc xe ô tô loại dưới 9 chỗ ngồi và xe pickup đã về cảng, tăng gấp 3 lần so với trước đó.

Một câu hỏi được đặt ra là vì sao các lô xe này lại không nhanh chóng được DN làm thủ tục nhập khẩu trước khi kết thúc tháng 12, đưa về tiêu thụ trong bối cảnh thị trường đang khan hiếm xe, thậm chí có những hãng còn phải “thất hứa” không giao xe đúng thời điểm cam kết với khách hàng?

Có nhiều lý do khiến một số DN chưa mở tờ khai, hoàn tất thủ tục để mang xe về tiêu thụ. Tuy nhiên có ý kiến cho rằng có nhiều xe trong số này đang nằm chờ thuế giảm bởi chỉ còn ít ngày nữa, thuế nhập khẩu ô tô trong khu vực đang từ 30% xuống 0%, các lô xe nhập khẩu trong khu vực sẽ được hưởng lợi lớn về giá.

NĐ 116 và bài toán của doanh nghiệp

Như vậy, phải chăng việc các DN ô tô nhập khẩu đang gặp khó vì vướng các quy định tại NĐ 116 không hẳn là có cơ sở thực tế?

Liên quan đến việc thực hiện NĐ116, Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) đã có tới 4 lần có văn bản gửi lên Chính phủ cho rằng các DN nhập khẩu đang gặp khó trong việc thực hiện các quy định tại NĐ này. Mới đây nhất, ngày 14/12 VAMA đề xuất Chính phủ tạm hoãn việc thi hành các quy định đối với việc nhập khẩu xe ô tô tại NĐ 116 trong ít nhất 6 tháng.

Nhưng có thể thấy hoạt động nhập khẩu ô tô trong tháng 12 chủ yếu là do những tính toán cụ thể của từng hãng trong bối cảnh chính sách có sự thay đổi và thị trường biến động khó lường này.

Ô tô nhập khẩu tại cảng Sài Gòn. Ảnh: Thu Hòa

Có không ít DN đã đáp ứng các quy định theo NĐ 116 và hoạt động nhập khẩu không gặp khó khăn gì.

Đơn cử như Ford Việt Nam đã được Bộ Công Thương ký Giấy phép kinh doanh nhập khẩu ô tô (số 01/BCT-GPNK-OTO). Theo Giấy phép được cấp, Công ty Ford Việt Nam được nhập khẩu các chủng loại ô tô gồm xe con, xe khách và xe tải.

Hay như đối với lô hàng nhập khẩu khoảng 300 mang thương hiệu BMW và MINI Cooper (có xuất xứ từ Mỹ, Anh, Hà Lan) đang được thị trường hết sức quan tâm. Theo cơ quan Hải quan, doanh nghiệp nhập khẩu lô hàng này là Thaco hiện đã có đủ các giấy tờ theo quy định tại NĐ để nhập khẩu lô hàng 300 xe BMW và MINI vào Việt Nam từ 1/1/2018. Được biết lô xe đầu tiên đã cập cảng VICT (TP.HCM) và đang được làm thủ tục nhập khẩu.

Lô xe MINI Cooper do Thaco nhập khẩu đã đủ các thủ tục theo quy định tại NĐ 116. Ảnh: Thu Hòa

Có thể thấy việc nhập hay chờ của nhiều DN, phụ thuộc chủ yếu vào tính toán của các DN căn cứ vào nhu cầu thị trường cũng như bài toán giá thành, chi phí sản phẩm. Có những DN lựa chọn nhập khẩu trước thời điểm 1/1/2017 để “né” các quy định tại NĐ 116, tranh thủ mang hàng về tiêu thụ, bởi rõ ràng các quy định tại NĐ116 chặt chẽ hơn, yêu cầu cao hơn về chất lượng sản phẩm nên việc nhập khẩu ô tô sẽ không còn dễ dàng như trước.

Thậm chí, do đã sớm ra mắt sản phẩm, ký hợp đồng với khách hàng, có những hãng xe nhập khẩu trong khu vực, đủ điều kiện hưởng mức thuế 0% nhưng vẫn chấp nhận mở tờ khai trước 1/1/2018 chịu thuế 30% để kịp giao xe cho khách hàng, tranh thủ tăng thị phần trong bối cảnh các hãng khác đang “găm” hàng chờ thuế giảm. Khảo sát một vòng cho thấy, nhiều hãng đã và đang ráo riết nhập xe về trữ hàng trước Tết. Theo tiết lộ của một đại lý Ford Việt Nam, lượng xe Ford Ranger vừa nhập có thể bán được tới 2 tháng đầu năm 2018.

Tuy nhiên, có những hãng lại vừa muốn được hưởng thuế ưu đãi 0%, vừa muốn chưa phải thực hiện các quy định chặt chẽ của NĐ 116 nên đang nín thở găm hàng, chờ kiến nghị lùi thời điểm thực hiện quy định tại NĐ 116 được Chính phủ chấp nhận.

Nếu được Chính phủ chấp nhận cho lùi thời điểm thực hiện, các lô xe này sẽ vừa được hưởng mức thuế nhập khẩu 0%, vừa không phải chịu các quy định được cho là ngặt nghèo của NĐ116.