Tượng đài TNXP đại đội 915, đội 91 Bắc Thái

Năm 1972, chiến tranh phá hoại lần thứ hai của đế quốc Mỹ đối với miền Bắc trở nên vô cùng khốc liệt. Ném bom, thả thủy lôi phong tỏa cảng Hải Phòng, khiến Bắc Thái trở thành "cảng cạn" trên tuyến vận tải huyết mạch tiếp viện hàng hóa từ các nước XHCN cho chiến trường miền Nam Việt Nam.

Ga Lưu Xá “cảng cạn” chi viện cho Miền Nam trở thành mục tiêu ném bom trong cuộc chiến tranh phá hoại của Đế quốc Mỹ

Trong khắp các bản làng, thanh niên náo nức xung phong gia nhập lực lượng TNXP, bổ sung cho Đội 91 Bắc Thái với khí thế: "Tất cả vì Miền Nam ruột thịt".

Tháng 6/1972, Đại đội 915 thuộc Đội TNXP 91 Bắc Thái được thành lập với 102 cán bộ, đội viên, chủ yếu là người Tày, người Nùng, người Dao; có nhiệm vụ: duy trì hoạt động các tuyến giao thông trên địa bàn tỉnh thường xuyên bị máy bay Mỹ ném bom ác liệt nhất. Cán bộ, đội viên Đại đội ngày đêm sửa chữa, duy tu và nâng cấp đoạn Quốc lộ 1B từ cầu Gia Bẩy lên Đình Cả - Võ Nhai; đường 16A đi Hà Bắc đoạn từ Chùa Hang đến Trại Cau. Đây đều là huyết mạch giao thông chiến lược tới "cảng cạn" Lưu Xá, với lưu lượng xe vận tải mỗi ngày đêm lên tới vài trăm lượt.

TNXP đại đội 915, đội 91 Bắc Thái vận chuyển hàng hóa chi viện Miền Nam tại ga Lưu Xá

Trong chiến sự ác liệt, các cô gái, chàng trai Đại đội 915 tuổi 18, đôi mươi, không kể ngày hay đêm, dù no hay đói, vẫn miệt mài san lấp hố bom, thông đường, hướng dẫn xe vượt trọng điểm. Các chị, các anh làm việc với tinh thần: “Sống bám cầu đường, chết kiên cường bất khuất”!

Hoạt động của TNXP đại đội 915, đội 91 Bắc Thái

Tiếp nhận hàng viện trợ của các nước XHCN, đến giữa tháng 12/1972, tại ga Lưu Xá còn tồn lượng hàng quân sự lên tới hàng vạn tấn, cần được vận chuyển gấp ra chiến trường. Lưu Xá, một ga trung chuyển quan trọng của cảng cạn Bắc Thái cùng Khu Gang thép Thái Nguyên nằm trong kế hoạch ném bom chiến lược mang mật danh Linebacker II của đế quốc Mỹ.

Ngày 24/12/1972, ngày Thiên chúa giáng sinh. Nhưng ở Việt Nam, bom Mỹ gieo tội ác. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ trên không, biết rõ nhiệm vụ bốc dỡ, vận chuyển hàng quân sự cho tiền tuyến ngày 24/12 là rất nguy hiểm, nhưng cán bộ, đội viên TNXP 915 vẫn hăng hái xung phong tham gia vượt chỉ tiêu quân số trên giao. 66 cán bộ, đội viên Đại đội cùng với Đội phó Đội TNXP 91 đã lên đường nhận nhiệm vụ với tâm thế của những người lính ra trận.

Bốc vác hàng hóa của TNXP đại đội 915, đội 91 Bắc Thái

Suốt một ngày bốc vác, vận chuyển hàng hóa, quân trang, quân dụng hăng say vất vả, chưa kịp ăn bữa cơm chiều thì lũ pháo đài bay B52 cùng với thần sấm, con ma đã ào tới. Trận ném bom tàn khốc vùi nát thành phố Thái Nguyên, cướp đi hơn 200 sinh mạng.

Trong căn hầm trú ẩn ở Gia Sàng, 60 TNXP Đại đội 915, đội 91 Bắc Thái và 2 thủ kho lương thực, trong số đó, có cả những người con của Chúa, đã ra đi trong sự tiếc thương của gia đình, đồng đội, bản làng quê hương.

Sự hy sinh của 60 liệt sỹ TNXP đại đội 915, đội 91 Bắc Thái

Gần nửa thế kỷ trôi qua, thảm bom kinh hoàng vẫn không nguôi ám ảnh những người còn sống. Họ đã gào gọi trong đêm tối, đôi bàn tay cào từng vạt đất đến bật máu. 60 cuộc đời thanh xuân, 60 câu chuyện 915 đã hóa thân vào đất Mẹ, có những người không có một tấm di ảnh để lại. Bao năm qua, những người mẹ vẫn lặng lẽ chờ đợi con về; những người thân vẫn chưa một ngày nguôi rưng rưng thương nhớ. Lòng vẫn mong các chị, các anh được nằm lại bên nhau, giữa vòng tay đồng đội và tình cảm biết ơn của nhân dân Thái Nguyên. Linh hồn của các chị, các anh đã hòa vào đất trời Thái Nguyên thành hồn thiêng sông núi. Tất cả đã hiến dâng tuổi trẻ, tình yêu và ước vọng tương lai của mình để làm nên một Đại đội 915 bất tử.

Di ảnh của 60 anh hùng TNXP Đại đội 915, đội 91 Bắc Thái đã hy sinh

Xin thắp nén nhang thơm, thắp lên ngọn nến tri ân những người anh hùng mãi mãi thanh xuân cùng đất nước. Gần nửa thế kỷ trôi qua, thảm bom kinh hoàng vẫn không nguôi ám ảnh những người còn sống.

Ngày 3/3/2010, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và Đoàn công tác đã đến dâng hương, tưởng niệm các liệt sỹ TNXP tại Nhà bia tưởng niệm ở phường Gia Sàng, TP Thái Nguyên.Tại Nhà bia tưởng niệm các liệt sỹ, Chủ tịch nước nhấn mạnh: Đảng bộ, chính quyền nhân dân Thái Nguyên phải xây dựng, tôn tạo, bảo vệ di tích này để giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ.

Ngày 24/12/2012, đồng chí Nông Đức Mạnh, nguyên Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Bắc Thái (nay là Thái Nguyên và Bắc Kạn) đến dự Lễ kỷ niệm 40 năm “Chiến thắng Điện Biên Phủ trên không” và ngày hi sinh của các TNXP Đại đội 915; dâng hương tưởng niệm các liệt sỹ TNXP tại Khu di tích lịch sử tưởng niệm các TNXP Đại đội 915 ở phường Gia Sàng, TP Thái Nguyên

Ngày 25/3/2013, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng cùng đoàn công tác Chính phủ dâng hương, tưởng niệm các anh hùng liệt sỹ Đại đội TNXP 915 đã anh dũng hy sinh tại Lưu Xá. Ảnh: VGP/Nhật Bắc.

Nhân kỉ niệm 45 năm ngày hy sinh của 60 Anh hùng liệt sỹ TNXP Đại đội 915, thuộc Đội 91 Bắc Thái (24/12/1972-24/12/2017), ngày 18/12/2017, Chủ tịch nước Trần Đại Quang và đoàn công tác đã dâng hương tưởng nhớ các Anh hùng liệt sỹ TNXP tại Khu di tích lịch sử địa điểm ghi dấu sự hy sinh anh dũng của các Liệt sỹ TNXP Đại đội 915, phường Gia Sàng TP Thái Nguyên.

Ngày 18/12/2017, Chủ tịch nước Trần Đại Quang viết sổ lưu bút tại Nhà tưởng niệm các Anh hùng liệt sỹ TNXP tại Khu di tích lịch sử địa điểm ghi dấu sự hy sinh anh dũng của các Liệt sỹ TNXP Đại đội 915, phường Gia Sàng TP Thái Nguyên.

Ngày 15/7/2018, đồng chí Tòng Thị Phóng, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội cùng các đại biểu dâng hương, tưởng nhớ các liệt sĩ TNXP Đại đội 915.

Các đồng chí lãnh đạo tỉnh dâng hương tưởng niệm 60 thanh niên xung phong Đại đội 915, Đội 91 Bắc Thái

Nơi căn hầm đau thương năm xưa ở Gia Sàng, nay trở thành Khu di tích lịch sử quốc gia với công trình nổi bật - trái tim của di tích là Nhà tưởng niệm TNXP 915. Đây là không gian tôn vinh - tưởng niệm, khắc ghi về sự hy sinh quả cảm của 60 thanh niên xung phong mãi mãi thanh xuân.

Không gian khu di tích lịch sử TNXP đại đội 915, đội 91 Bắc Thái

Với tấm lòng tri ân sâu sắc Đảng nhà nước đã tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang cho đại đội TNXP 915, Khu di tích TNXP 915 đã được công nhân khu di tích lịch sử cấp quốc gia, Đảng bộ và nhân dân tỉnh Thái Nguyên đã góp công góp của đầu tư nhiều chục tỷ đồng tu sửa nâng cấp khu di tích lịch sử với quy mô hoành tráng, uy nghiêm, xứng đáng với tâm vóc góp phần quan trọng khắc ghi, nhắc nhở và giáo dục lịch sử cho thế hệ mai sau.Công trình mang trọn tình cảm tri ân của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh Thái Nguyên và Bắc Kạn.

Toàn cảnh khu di tích TNXP đại đội 915, đội 91 Bắc Thái

Nhà tưởng niệm TNXP Đại đội 915, Đội 91 Bắc Thái

Lầu khánh

Lầu chuông

Không gian trưng bày tài liệu, hiện vật thanh niên xung phong Đại đội 915, Đội 91 Bắc Thái

Tái hiện ga Lưu Xá trong khu di tích

Dự án xây dựng đường Thanh niên xung phong giai đoạn I được khởi công ngày 1-11-2018, có chiều dài tuyến gần 700 mét, nối từ đường Cách mạng tháng Tám vào Khu Di tích lịch sử Quốc gia TNXP Đại đội 915.

46 năm đã trôi qua từ sự kiện ngày 24/12/1972 tại Gia Sàng, nhưng với gia đình, đồng đội, làng xóm và nhân dân Thái Nguyên - Bắc Kạn vẫn khắc ghi trong tâm khảm sự hy sinh cao cả của 60 TNXP Đại đội 915.

Đồng chí Trần Quốc Tỏ, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh làm trưởng đoàn đã đến dâng hương Di tích nơi ra đời Đội TNXP Việt Nam thuộc xóm Ao Chũng, xã Yên Lãng, huyện Đại Từ

Đồng chí Trần Quốc Tỏ, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên thắp hương tưởng nhớ các anh hùng Liệt sỹ TNXP Đại đội 915 tại Nghĩa trang Dốc Lim, TP Thái Nguyên

Đồng chí Bùi Xuân Hòa, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh thắp hương tưởng nhớ các anh hùng Liệt sỹ TNXP Đại đội 915 tại Nghĩa trang Dốc Lim, TP Thái Nguyên

Các đồng chí lãnh đạo tỉnh, các đoàn đại biểu dâng hương tưởng niệm 60 Anh hùng liệt sỹ TNXP Đại đội 915, Đội 91 Bắc Thái tại Khu Di tích lịch sử Quốc gia địa điểm lưu niệm TNXP Đại đội 915, phường Gia Sàng, TP Thái Nguyên

Đồng chí Trần Quốc Tỏ, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh tặng quà mẹ Đỗ Thị Nguyệt, sinh năm 1921, xã Yên Lãng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên - là mẹ liệt sỹ Hoàng Văn Tung thuộc Đại đội 915 anh hùng

Đồng chí Trần Quốc Tỏ, Uỷ viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên trao sổ tiết kiệm cho cựu TNXP và thân nhân liệt sĩ TNXP Đại đội 915

Đồng chí Vũ Hồng Bắc, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên trao tặng Sổ tiết kiệm cho Cựu các TNXP và thân nhân các gia đình Liệt sỹ Đại đội 915

Đồng chí Trịnh Việt Hùng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên trao tặng Sổ tiết kiệm cho Cựu TNXP và thân nhân các gia đình Liệt sỹ Địa đội 915

Lãnh đạo tỉnh Thái Nguyên trao tặng Bằng khen cho các đơn vị, cá nhân có nhiều đóng góp vào Dự án tôn tạo, phát huy giá trị Di tích lịch sử thanh niên xung phong Đại đội 915

Nhằm tăng cường công tác tuyên truyền, phát huy giá trị của khu Di tích lịch sử quốc gia TNXP Đại đội 915, Đội 91 Bắc Thái hy sinh đêm 24/12/1972 tại khu vực Gia Sàng, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Thái Nguyên đã chỉ đạo Đài PT - TH Thái Nguyên và VNPT Thái Nguyên xây dựng Trang TTĐT mang tên miền http://www. daidoi915.vn. Ngày 14/12/2018, Trang TTĐT daidoi915.vn đã chính thức khai trương.

Trang thông tin biên tập, tập hợp các bài viết, hình ảnh, phim tư liệu về sự hy sinh anh dũng của 60 liệt sỹ TNXP đã đi vào lịch sử. Đồng thời, biên soạn, giới thiệu đến bạn đọc những hình ảnh về đất và người Thái Nguyên, quảng bá tiềm năng thế mạnh của tỉnh trong thu hút đầu tư, phát triển thương mại, dịch vụ, du lịch; những thành tựu sau hơn 30 năm đổi mới, đặc biệt là hơn nửa nhiệm kỳ thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX...Đây là một trong những công trình thiết thực để tri ân các anh hùng liệt sỹ TNXP.

Các đồng chí lãnh đạo tỉnh cùng lãnh đạo Đài PT - TH Thái Nguyên và VNPT Thái Nguyên ấn nút khai trương Trang TTĐT

Sự hy sinh của 60 cán bộ, đội viên Đại đội 915, Đội 91 Bắc Thái là tổn thất lớn nhất của lực lượng TNXP ở mặt trận hậu phương trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Họ đã để lại cho hôm nay và mai sau những giá trị muôn đời, làm nên bản anh hùng ca bất tử của tuổi trẻ Việt Nam, của đất và người Thái Nguyên – Bắc Kan. Tuổi xuân, lý tưởng và ước mơ của các chị, các anh đã hòa vào đất trời để “Tổ quốc bay lên bát ngát mùa xuân”./.